ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

 
Επιμέλεια : Δημήτρης Σταμούλης


Το παρόν άρθρο είναι μια συνοπτική παρουσίαση που στηρίζεται στο εγχειρίδιο «Ασφάλεια ηλεκτρολογικών εργασιών», το οποίο εκδόθηκε από το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας το 2010, ανατυπώθηκε το 2011 και αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα του εγχειριδίου «Electrical Safety. Safety and Health for Electrical Trades, Students Manual» του Εθνικού Ιδρύματος Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (NIOSH) των ΗΠΑ (Publication No 2002-123).

Για τη μετάφραση και την προσαρμογή συνεργάστηκαν οι κ.κ. Α. Αχτύπης, Γ. Γουρζουλίδης, οι οποίοι εργάζονται στο Κέντρο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΚΥΑΕ) του υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, και η κα Σ. Πισιμίση, προϊσταμένη Κέντρου Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕΠΕΚ) Αθήνας του υπουργείου Εργασίας, και το πρωτότυπο άρθρο τους δημοσιεύτηκε στο τεύχος 56 (Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2013) της τριμηνιαίας έκδοσης «Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας» που εκδίδει το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας.

Όλα τα ατυχήματα που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο αλλά και στο εγχειρίδιο έχουν γίνει στις ΗΠΑ. Από τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) προκύπτει ότι παρόμοια με τα περιγραφόμενα στο εγχειρίδιο ατυχήματα συμβαίνουν και στη χώρα μας. Το εγχειρίδιο αποτελείται από οκτώ τμήματα με πληροφορίες, επισημάνσεις και αναλύσεις θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων.

Επικίνδυνος ο ηλεκτρισμός

Θα πάθεις ηλεκτροπληξία εάν κάποιο μέρος του σώματός σου κλείσει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα, είτε αγγίζοντας έναν αγωγό υπό τάση και μια ηλεκτρική γείωση ή αγγίζοντας δύο αγωγούς που είναι υπό διαφορετική τάση.

Ας δούμε ένα πολύ χαρακτηριστικό ατύχημα.

Ένας συντηρητής, με τη βοήθεια ενός μηχανοκίνητου ανυψωτήρα, ανέβηκε στα 3,6 μ. πάνω από το δάπεδο σε μια εγκατάσταση φωτισμού των 220 Volt, χωρίς να έχει κλείσει τον διακόπτη παροχής. Έβγαλε την ασφάλεια που συνδεόταν με το καλώδιο που είχε μαύρο χρώμα, θεωρώντας ότι αυτό ήταν το ηλεκτροφόρο καλώδιο, αλλά, εξαιτίας λάθους στην εγκατάσταση, το ηλεκτροφόρο καλώδιο ήταν το πρασινοκίτρινο και το μαύρο ήταν ο ουδέτερος. Ξεκίνησε να απογυμνώνει το πρασινοκίτρινο καλώδιο χρησιμοποιώντας έναν απογυμνωτή καλωδίων με το δεξί του χέρι. Τότε το ηλεκτρικό ρεύμα πέρασε από το ηλεκτροφόρο πρασινοκίτρινο καλώδιο στον απογυμνωτή, κατόπιν στο δεξί του χέρι, στο σώμα του και μετά στη γη δια μέσου του δείκτη του αριστερού του χεριού.

Μια συνάδελφός του άκουσε το θόρυβο και είδε τον παθόντα πεσμένο στον ανυφωτήρα. Φώναξε έναν άλλο εργαζόμενο, ο οποίος χαμήλωσε την πλατφόρμα του ανυψωτικού. Στο συντηρητή παρασχέθηκε καρδιο-αναπνευστική ανάνηψη, αλλά δεν μπόρεσε να σωθεί. Ανακοινώθηκε ο άμεσος θάνατός του.

Μπορείς να αποφύγεις τραυματισμούς και θανάτους αν θυμάσαι τα ακόλουθα σημεία:
Εάν εργάζεσαι σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα, βεβαιώσου ότι αυτό είναι «κλειστό» (απενεργοποιημένο)!
Ποτέ μη χειρίζεσαι καλώδια ή αγωγούς, αν πρώτα δεν βεβαιωθείς ότι η ηλεκτρική παροχή έχει διακοπεί.
Βεβαιώσου ότι κλειδώνεις και σημειώνεις τα κυκλώματα έτσι ώστε να μην μπορούν να επανενεργοποιηθούν.
Πάντα να θεωρείς έναν αγωγό επικίνδυνο.

Κίνδυνοι από ηλεκτροπληξία

Οι κίνδυνοι από την ηλεκτροπληξία εξαρτώνται από την ένταση του ρεύματος που διαπερνά το σώμα, από τη χρονική διάρκεια που αυτό συμβαίνει και από τη διαδρομή που το ρεύμα ακολουθεί μέσα στο σώμα.


Επιπτώσεις του ηλεκτρικού ρεύματος* στο ανθρώπινο σώμα
Ένταση ρεύματος  & Αντίδραση

1mA:  Αμυδρό μυρμήγκιασμα

5mA:  Ενοχλητικό αλλά όχι επώδυνο αίσθημα, ανεκτό από τους περισσότερους ανθρώπους. Είναι δυνατό να προκληθούν τραυματισμοί από έντονες ακούσιες κινήσεις

6-25mA (γυναίκες)** &  9-30mA (άνδρες):  Επώδυνο αίσθημα. Χάσιμο του μυϊκού ελέγχου. Είναι δυνατό να προκληθεί ακούσια μυϊκή σύσπαση με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αφήσουν αντικείμενα που πιθανόν κρατούν.

50-150mA:  Ιδιαίτερα επώδυνο αίσθημα, αναπνευστική ανακοπή, εντονότατες μυϊκές συσπάσεις. Οι προσαγωγοί μύες συσπώνται, ενώ οι απαγωγοί εκτείνονται βίαια. Πιθανότητα θανάτου.

1-4, 3A: Κοιλιακή μαρμαρυγή (διαταράσσεται η καρδιακή λειτουργία). Μυϊκές συσπάσεις , καταστροφή νεύρων. Πιθανός θάνατος.

10A:  Η καρδιά σταματά, σοβαρά εγκαύματα. Θάνατος σχεδόν βέβαιος.

*Οι επιπτώσεις αναφέρονται σε τάσεις μικρότερες των 600 V. Υψηλότερες τάσεις επιφέρουν επιπλέον σοβαρά εγκαύματα.

**Οφείλεται σε διαφορές στο μυϊκό και λιπώδη ιστό μεταξύ ανδρών και γυναικών.


Εγκαύματα ηλεκτροπληξίας

Τα εγκαύματα αποτελούν το συνηθέστερο τραυματισμό που μπορεί να προκληθεί από τον ηλεκτρισμό. Υπάρχουν τρία είδη εγκαυμάτων:
Ηλεκτρικά εγκαύματα
Εγκαύματα ηλεκτρικού τόξου
Εγκαύματα θερμικής επαφής

Ας δούμε ένα πολύ χαρακτηριστικό ατύχημα.

Πέντε τεχνικοί εκτελούσαν εργασίες συντήρησης στο ηλεκτρικό σύστημα ενός σιδηροδρόμου. Σε έναν από αυτούς ανατέθηκε ο καθαρισμός του κάτω τμήματος ενός ηλεκτρικού πίνακα με καθαριστικό υγρό σε μορφή σπρέι. Ο τεχνικός συνέχισε τον καθαρισμό και στο πάνω τμήμα, το οποίο όμως περιείχε ηλεκτρικό κύκλωμα υπό τάση.

Όταν το υγρό καθαρισμού ήρθε σε επαφή με το ενεργό κύκλωμα, δημιούργησε μια αγώγιμη διαδρομή για το ηλεκτρικό ρεύμα. Το ρεύμα, δημιουργώντας μια ηχηρή έκρηξη, πέρασε μέσα παό το χέρι και το στήθος του. Τα ρούχα του τυλίχτηκαν στις φλόγες. Οι συνάδελφοί του έσβησαν τη φωτιά με πυροσβεστήρα και τον τράβηξαν μακριά χρησιμοποιώντας το πλαστικό άκρο μιας ηλεκτρικής σκούπας. Το ιατρικό προσωπικό έφτασε σε 5 λεπτά. Το θύμα, αν και επέζησε από την ηλεκτροπληξία, πέθανε σε 24 ώρες λόγω των εγκαυμάτων του.

Ο θάνατος αυτός θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, αν είχαν τηρηθεί τα ακόλουθα προληπτικά τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα.
Πριν από οποιαδήποτε εργασία, απενεργοποίηση όλων των κυκλωμάτων και συσκευών, κλείδωμα και σημείωση με πινακίδες τοποθετημένες σε εμφανή σημεία και επανέλεγχος για να επιβεβαιωθεί ότι δεν βρίσκονται υπό τάση.
Εκπαίδευση των εργαζομένων, από την επιχείρηση, στην ασφαλή άσκηση των καθηκόντων τους.
Χρήση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας.
Ποτέ χρήση σπρέι κοντά σε ηλεκτροφόρες διατάξεις.

Μοντέλο ασφάλειας

Τα τρία στάδια του μοντέλου ασφάλειας είναι:
Στάδιο 1ο: αναγνώριση κινδύνων
Στάδιο 2ο : εκτίμηση κινδύνων
Στάδιο 3ο : έλεγχος κινδύνων

Τι πρέπει να γίνει για να είναι ένα επαγγελματίας ηλεκτρολόγος ασφαλής κατά την εργασία του;

Θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα τρία στάδια του μοντέλου ασφάλειας: αναγνώριση, εκτίμηση και έλεγχος των κινδύνων.

Για να είσαι ασφαλής πρέπει να σκέφτεσαι τον τρόπου που εκτελείς την εργασία σου, καθώς και τις μεθόδους που πρέπει να εφαρμόζεις για να εξαλείψεις τους κινδύνους που απορρέουν από αυτήν. Για να αποφύγεις τραυματισμούς ή και τον θάνατο, πρέπει να καταλαβαίνεις και να αναγνωρίζεις τους κινδύνους. Χρειάζεται να εκτιμάς την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι και να υπολογίζεις τα αρνητικά ενδεχόμενα. Χρειάζεται να ελέγχεις τους κινδύνους δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας, χρησιμοποιώντας ασφαλείς εργασιακές πρακτικές και αναφέροντας τους κινδύνους σε έναν επιβλέποντα.

Εάν δεν αναγνωρίζεις, δεν εκτιμάς και δεν ελέγχεις τους κινδύνους, μπορεί να τραυματιστείς ή να σκοτωθείς από τον ίδιο τον ηλεκτρισμό, από ηλεκτρολογικές φωτιές ή από πτώσεις. Εάν εφαρμόζεις το μοντέλο ασφάλειας για να αναγνωρίζεις, να εκτιμάς και να ελέγχεις του κινδύνους, θα είσαι περισσότερο ασφαλής.

Στο επόμενο άρθρο θα γίνει εκτενής αναφορά στο μοντέλο ασφαλείας, και ειδικότερα στην αναγνώριση κινδύνων, στην εκτίμηση των κινδύνων και στον έλεγχο των κινδύνων, ώστε να διασφαλίσουμε ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας.

ΠΗΓΗ: http://www.electrologos.gr